Першая публікацыя: Помнікі Навагрудка. Кампл. паштовак на бел. і польск. мовах. Укладанне і тэкст М.Гайба. – Мінск, 2003. Пры выкарыстанні – спасылка абавязковая.

ПОМНІКІ НАВАГРУДКА ZABYTKI NOWOGRÓDKA

Фарны касцёл Пабудаваны ў 1719-23гг. у стылі барока на месцы папярэдняга касцёла, заснаванага ў к.ХІVст. вялікім князем Вітаўтам. У гэтым касцёле польскі кароль Ягайла ў 1422г. браў шлюб з Соф’яй Гальшанскай, а ў 1799г. тут быў ахрышчаны Адам Міцкевіч. Дзеючы. Вул. 1 Мая 26 Тэл. 2 33 41

Kościół farny Zbudowany w latach 1719-23 w stylu barokowym w mejscu dawniejshego kościoła z k.XIVw., fundowanego przez wielkiego księcia Witolda. W tym kościole król polski Jagełło w 1422r. poślubuł Sońką, ks. Holshańską, a w roku 1799 został ochrzczony Adam Mickiewicz. Jest czynny. Ul. 1 Maja 26 Tel. 2 33 41

Касцёл св. Міхаіла Заснаваны ў 1624г., як касцёл ордэна дамініканцаў. Перабудаваны ў 1724г. і пасля пажару 1751г. у стылі барока з элементамі класіцызму. Пры кляштары, які не захаваўся. знаходзілася дамініканская школа, у якой вучыліся Адам Міцкевіч і Ян Чачот. Дзеючы. Вул. Савецкая 2 Тэл. 2 33 19

Kościół św. Michała Był ufundowany w 1624r. dla przełożonych Zakonu Dominikonów. Ponowu zbudowany w 1724r. i po pożarze 1751r. w stylu barokowym, graniczący z kłasycyzmu. Przy klashtorze, który się nie zachował, znajdowała się szkoła dominikańska, do której chodzili Adam Mickiewicz i Jan Czeczot. Jest czynny. Ul. Sowetska 2 Tel. 2 33 19

Барысаглебская царква Пабудавана ў 1517-1519гг. у стылі позняй готыкі на месцы царквы І пал.ХІІст. Доўгі час царква была кафедэральным саборам праваслаўных мітрапалітаў Вялікага княства Літоўскага. Пазней належала уніятам Базыліянскага ордэна. Дзеючая. Вул. Паштовая6

Cerkiw Borysa i Gleba Zbudowana w latach 1517-1519 w późnogotyckim stylu w miejscu cerkwi z I poł.XIIw. Długi czas ta cerkiw bzya katedrą metropolitów WKL. Późnej należała do unitów – zakonu bazylianów. Jest czynna. Ul. Pocztowa 6

Мікалаўская царква Пабудавана ў 1780г. як касцёл ордэна францысканцаў. У 1846г. пераўтвораны ў праваслаўную царкву. Помнік архітэктуры позняга барока з элементамі псездавізантыйскага стылю. Пасля аднаўлення ў 1991г. Навагрудаскай епархіі з’яўляецца саборнай царквою. Побая у мураваным будынку раней размяшчаўся кляштар францысканцаў. Дзеючая. Вул. Гродзенская 4 Тэл. 2 39 50

Cierkiw Mikołajewska Zbudowana w 1780r. jako kośćól Zakonu Franciszkanów. W r.1846 przekształcony na cerkiw prawoslawną- Jest zabytkiem architektury późnobarokowej z elemrntami stylu pseudobizantyjskiego.. Po odnowieniu w 1991r. dzcezji Nowogródzkiej jest katedrą. Obok w murowanym gmachu miescił się dawniej klasztor Franciszkanów. Jest czynnaю Ul.Grodzenska 4 Tel. 2 39 50

Мячэць Сучасны будынак мячэці пабудаваны на месцы папярэдныга ў 1855г. Пасля другой сусветнай вайны была закрыта. Аднавіла дзейнасць у 1997г. Вул.Леніна 18

Meczet Wspólczesny budynek meczetu zbudowany na mejscu poprzednej budowli w 1855r. Po drugiej wojnie światowej zostsl zsmknięty. Odnowil swoję dzialalność w r.1997. Ul.Lenina 18

Руіны замку Размешчаны на Замкавай гары. Замак будаваўся ў чатыры этапы з сяр. ХІІІст. да пач.ХVІст. Пасля каранацыі у 1253г. князя Міндоўга на “караля Літвы” з’яўляўся рэзідэнцыяй вялікіх князёў літоўскіх. Меў 7 вежаў злучаных сцяной і лічыўся наймагутнейшым на сучасных беларускіх землях. Быў моцна пашкоджаны ў вайне 1654-1667гг. Канчаткова знішчаны ў 1706г. у час Паўночнай вайны. Захаваліся руіны трох вежаў, земляныя валы і глыбокі роў. Вул. Малы Замак.

Ruiny zamku Na Górze Zamkowej. Zamek zbudowano w 4 etapy – z poł. XIIIw.- do pocz. XVIw. Po koronacji ks. Mendoga w 1253r. na „króla Litwy” był rezidencją księżat litewskich. Zamek miał 7 baszt połączonych murami obwodowymi i był uważany najpotenżniejshym na ziemiach obecnej Białorusi. Dużo uszkodzony w wojnie 1654-1667r. Został zniszczony 1706r. w wojnie Północnej. Do naszych czasów zachwały się ruiny tryech baszt, wały ziemne i głęboka fosa. Ul. Mały Zamek.

Гістарычна-краязнаўчы музей. Адчынены ў 1992 годзе. Экспазіцыя расказвае аб гістарычным шляху Навагрудчыны ў перыяд з Х стагоддзя да 1945г. Вул. Гродзенская 2. Тэл. 2 14 70.

Muzeum historyczno-krajoznawczy. Zostau otwarty w 1992 r. Expozzcja opowiadaę o historyi Nowogródczyzy od X wieku do 1945r. Ul. Grodzieńska 2. Tel. 2 14 70.

Дом-музей Адама Міцкевіча Будынак пабудаваны ў пач. ХІХст. Сучасны выгляд дом набыў пасля чарговай рэканструкцыі ў 1989-1990гг. У 1938г. тут упершыню адкрыты музей. Чарговая біяграфічная экспазіцыя і выставачная зала існуе з 2001г. Вул. Леніна 1. Тэл. 2 32 67, 2 43 40

Dom-muzeum Adama Mickiewicza Budynek zbudowany na pocz. XIXw. W 1989-1990r. oprowadzona kolejna renowacja dworku. Po raz pierwszy muzeum otwarto w 1938r. Kolejna expozicja biograficzna oraz sala dla wystaw istneje od 2001r. Ul. Lenina 1. Tel. 2 32 67, 2 43 40

Курган Адама Міцкевіча Насыпаны па ініцыятыве Міцкевічаўскага камітэта ў 1924-1931гг.Тут знаходзіцца зямля, прывезеная з усіх мясцін, дзе жыў А.Міцкевіч. Ля падножжа кургана ў 1998г. ўстаноўлены памятны знак. Вул. Малы Замак.

Kopiec Adama Mickiewicza Nasypany z inicjatywy Komitetu Mickowiczowskiego w okrese od r.1924 do r. 1931. Na kopiec przywieziono ziemię ze wszystkich mejsc, w których przebywal A.Mickiewicz. U podnóża kopca od 1998r. znajduje się znak pamiętny. Ul. Mały Zamek.

Гара Міндоўга Паводле мясцовага падання тут пахаваны князь Міндоўг – заснавальнік Вялікага княства Літоўскага. У ХVІII-пач. ХХст. тут знаходзіліся хрысціянская могілкі. У 1993г. ля яе падножжа ўстаноўлены памятны знак. Вул. Мінская.

Góra Mendoga Według podania tu został pochowany książę Mendog, założyciel Wielkiego Księnstwa Litewskiego. W okresie XVIII-pocz. XXw. Byl na tej górze cmentarz chrzesciański. W 1993r. u podnoża ustawiony znak pamiętny. Ul. Mińska.

Былыя гандлёвыя рады Пабудаваны ў 1833г. Вул. Мінская 3. Тэл. 2 33 59

Halle-kramy Zbudowany w 1833r. Ul. Mińska. Tel. 2 33 59

Былы дом ваяводы. Цяпер – будынак райвыканкама Пабудаваны ў канцы 1920-х гадоў. Вул. Міцкевіча 9.

Dawny dom wojewódy. Zbudowany przy końcy lat 1920-ch. Ul. Mickiewicza 9.

Будынак былога чыгуначнага вакзала Пабудаваны ў канцы 1920-х гадоў. Вул. Міцкевіча 19. Тэл. 2 14 30.

Budynek dawnego dworcu kolejowego Zbudowany przy końcy lat 1920-ch. Ul. Mickiewicza 19. Tel. 2 14 30.